Θεόδωρος Φορτσάκης

Μεγάλη ανησυχία για το μέλλον των πανεπιστημίων μας προκαλεί το νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας για την ανώτατη εκπαίδευση που βρίσκεται εδώ και λίγες ημέρες σε διαβούλευση. Οι ρυθμίσεις του, στην πλειονότητά τους, αποτελούν ένα απαράδεκτο πισωγύρισμα στην πιο κακή εποχή των πανεπιστημίων. Στην εποχή που στα πανεπιστήμια επικρατούσε άκρατος κομματισμός.

Η ενίσχυση της εκπροσώπησης των φοιτητών και η παροχή σε αυτούς δικαιώματος ψήφου σε όργανα του πανεπιστημίου υποκρύπτει σοβαρούς κινδύνους. Ο κυριότερος από αυτούς είναι εκείνος της συναλλαγής. Γνωρίζουμε από την εμπειρία του παρελθόντος ότι τη δύναμη που αποκτούν οι φοιτητές στα όργανα του Ιδρύματος, της Σχολής και του Τμήματός τους είναι εξαιρετικά πιθανόν να θελήσουν να την «εξαργυρώσουν» με βαθμούς σε εξεταζόμενα μαθήματα, εργασίες εξαμήνων, πτυχιακές εργασίες και άλλες τέτοιου τύπου «διευκολύνσεις» από τους Καθηγητές τους.

Η επαναφορά του ακαδημαϊκού «ασύλου», με την πρόβλεψη να απαιτείται απόφαση του Πρυτανικού Συμβουλίου για την άρση του, είναι καταστροφική και στηρίζεται σε μια παράλογη παραδοχή. Ότι, δηλαδή, το Πρυτανικό Συμβούλιο, στο οποίο θα ανήκουν και πρόσωπα που δεν θα συμφωνούν με τον Πρύτανη, αφού πλέον Πρύτανης και Αντιπρυτάνεις θα εκλέγονται με χωριστά ψηφοδέλτια και στο οποίο θα συμμετέχουν πλέον και φοιτητές, θα είναι σε θέση να αποφασίσει για την επέμβαση της δημόσιας αρχής, ενώ ενδεχομένως ο Πρύτανης για παράδειγμα θα τελεί στη γνωστή ιδιότυπη ομηρία από τους γνωστούς-αγνώστους που θα έχουν καταλάβει ή θα καταστρέφουν το πανεπιστήμιο, όπως πολλές φορές συνέβη μέχρι σήμερα. Ας μη χάσουμε την ελάχιστη κοινή λογική. Είναι ποτέ δυνατόν ένας Πρύτανης αποκλεισμένος στο γραφείο του ή περικυκλωμένος από άτομα που τον απειλούν να συγκαλέσει το Πρυτανικό Συμβούλιο για να απελευθερωθεί; Ακόμα και αν μπορούσε να αποφασίσει μόνος για την επέμβαση της αστυνομίας, θα το έκανε εξαγριώνοντας τους βίαιους θύτες του ακόμη περισσότερο;

Η ασφάλεια στους χώρους του Πανεπιστημίου και η εύρυθμη λειτουργία των Ιδρυμάτων ήδη δοκιμάζεται σκληρά, με σοβαρές παράνομες δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στα περισσότερα ανώτατα ιδρύματα της Χώρας. Ενδεικτικά και μόνο, πρόσφατα ήρθαν στο φως της δημοσιότητας και καταγγέλθηκαν: παράνομο εμπόριο τσιγάρων και προσπάθειες διατάραξης της ομαλής διεξαγωγής των μαθημάτων στο ΕΜΠ, βία, απειλές και κλοπές στην Πανεπιστημιούπολη του Ζωγράφου και επίμονες «αναζητήσεις» Καθηγητών από κονταροφόρους στο Πάντειο. Αν όλα αυτά γίνονται χωρίς να ισχύει το ακαδημαϊκό «άσυλο», τρέμω τι πρόκειται να επακολουθήσει με την επαναπροκήρυξή του.

Η εκλογή των πρυτανικών αρχών από πρόσωπα που δεν αποτελούν μέλη του διδακτικού προσωπικού είναι απαράδεκτη. Ό,τι έγραψα για τη συναλλαγή μεταξύ υποψηφίων πανεπιστημιακών οργάνων και φοιτητών ισχύει αναλόγως και για τους διοικητικούς υπαλλήλους. Επιπλέον, η εκλογή σε χωριστά ψηφοδέλτια Πρύτανη και Αντιπρύτανη, που ήδη μνημόνευσα, οδηγεί στη βέβαιη διάσπαση της ενότητας του πρυτανικού σχήματος χωρίς την οποία το όργανο αυτό δεν μπορεί να λειτουργήσει. Αν Πρύτανης και Αντιπρυτάνεις πρεσβεύουν ιδέες και θέσεις διαφορετικές, αν δεν μοιράζονται το ίδιο όραμα για το πανεπιστήμιο, δεν θα μπορέσουν να συμφωνήσουν για την επίλυση καίριων ακαδημαϊκών ζητημάτων, με αποτέλεσμα το πανεπιστήμιο να παραπαίει.

Πολύ μεγάλο πλήγμα για τα πανεπιστήμιά μας είναι και η κατάργηση των Συμβουλίων του Ιδρύματος.Όπως είναι γνωστό, τα Συμβούλια του Ιδρύματος διαδραμάτιζαν σπουδαίο ρόλο στη λειτουργία του πανεπιστημίου αποτελώντας σημαντικό πυλώνα λογοδοσίας, μεταξύ άλλων θωρακίζοντας την εκλογή των πρυτανικών αρχών από κομματικές παρεμβάσεις. Η κατάργησή τους από το Υπουργείο Παιδείας είναι αδικαιολόγητη και ευνοεί απροσχημάτιστα τον κομματισμό.

Η άνευ προηγουμένου γραφειοκρατία και παρέμβαση του Υπουργείου Παιδείας στην οργάνωση και λειτουργία των μεταπτυχιακών προγραμμάτων που εισάγεται με το νομοσχέδιο δεν επιτρέπει στα μεταπτυχιακά να αναπτύξουν τη δυναμική που θα έπρεπε και θα μπορούσαν. Ο περιορισμός σε τόση μεγάλη κλίμακα της αυτονομίας των προγραμμάτων των μεταπτυχιακών σπουδών από το Υπουργείο βασίζεται σε ιδεοληψίες και δεν θα επιτρέπει την ομαλή διεξαγωγή τους. Και αυτό θα αποβεί, βεβαίως, σε βάρος της ποιότητας των παρεχόμενων σπουδών.

Με λίγα λόγια, τόσοι αγώνες ετών τόσων πολλών ακαδημαϊκών δασκάλων – και δικοί μου – για ένα καλύτερο πανεπιστήμιο ματαιώνονται με το χειρότερο τρόπο. Καλώ τον Υπουργό Παιδείας να αποσύρει αμέσως αυτό το καταστροφικό για την ανώτατη παιδεία νομοσχέδιο, πριν να είναι πολύ αργά για τα παιδιά μας.

* Θεόδωρος Φορτσάκης

Βουλευτής Επικρατείας ΝΔ

Καθηγητής της Νομικής Σχολής Αθηνών τ. Πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών